Artykuł uaktualniony w dn. 09.04.2020 r.
Rozprzestrzenianie się koronawirusa (COVID-19) doprowadziło do wprowadzenia w Polsce szczególnych rozwiązań, mających na celu zapobieganie temu zjawisku. W szczególności:
- czasowo zamknięto: przedszkola, szkoły podstawowe, średnie i wyższe (również niepubliczne); żłobki i kluby dziecięce; kina, teatry, opery, filharmonie, muzea;
- odwołano zbiorowe imprezy (np. koncerty, wydarzenia sportowe).
- czasowo zabroniono świadczenia turystycznych usług hotelarskich.
Powyższe okoliczności powodują, że przedsiębiorca, co do zasady, nie może żądać od konsumenta zapłaty za usługę, która nie zostanie wykonana lub za bilety na odwołane wydarzenia, a gdy konsument wpłacił już do przedsiębiorcy pieniądze, powinny one zostać zwrócone. Podstawą prawną takiego stanu rzeczy jest art. 495 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.). Zgodnie z wspomnianym przepisem prawa: "Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu".
W sytuacji, gdy przedsiębiorca sam nie zwróci wpłaconych środków pieniężnych, ewentualnie będzie uzasadniał, że konsumentowi nie należy się zwrot całej kwoty, konsument powinien skontaktować się z właściwym miejscowo rzecznikiem konsumentów z prośbą o konsultację. Rzecznik konsumentów może w szczególności pomóc ustalić, czy uzasadnione są twierdzenia przedsiębiorcy, że konsumentowi nie należy się zwrot całej kwoty. Warto również zaznaczyć, że brak realizacji usług lub odwołanie wydarzeń z powyżej opisanych przyczyn co do zasady nie powoduje możliwości żądania przez konsumenta dodatkowo odszkodowania od przedsiębiorcy będącego stroną wspomnianych umów.
Jeżeli chodzi o placówki oświatowe takie jak szkoły czy przedszkola, to ze względu m.in. na rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i zobowiązanie tych placówek do realizowania zadań na odległość – mogą one żądać wynagrodzenia w części.
Zgodnie z art. 495 § 2 kodeksu cywilnego: Jeżeli świadczenie jednej ze stron stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.
To, w jakiej części placówkom oświatowym należy się wynagrodzenie i czy w obecnej sytuacji można odstąpić od umowy – jest przedmiotem dyskusji w środowisku prawniczym i opinie na ten temat są różne. Dużo zależy od rodzaju placówki, treści umowy, zakresu wykonywanych świadczeń przez placówkę i innych kwestii indywidualnych, które nie pozwalają na zajęcie ogólnego i jednoznacznego stanowiska.
Pod następującym linkiem można zapoznać się ze stanowiskiem w sprawie żłobków, prezentowanym na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:
Polecamy na bieżąco aktualizowany pakiet informacji w sprawach związanych z koronawirusem dostępny na stronie uokik.gov.pl/koronawirus.
Podstawa prawna: art. 495 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
———————
Porady prawne są także dostępne bezpłatnie dla konsumentów w ramach Infolinii Konsumenckiej 801 440 220 / 22 290 89 16,
od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00. Obowiązują opłaty za połączenia wg taryfy operatora.
———————
Polecamy pierwszy raport z niezależnych badań prodkutów: Prześwietlamy Kasze Gryczane, który Fundacja Konsumentów przygotowała we współpracy z Programem FoodRentgen. Raport jest do pobrania jest tutaj.
