Jedna chwila dekoncentracji, zbytnie popadnięcie w rutynę lub ciągłe zmęczenie i stres – powodów zlecenia wpłaty na niewłaściwe konto może być wiele. Sytuacja nie jest wcale łatwiejsza przy przelewach internetowych. Banki same coraz częściej nas ostrzegają, że mechaniczne kopiowanie i wklejanie numeru rachunku jest niewskazane np. ze względu na wirusy, które potrafią zmienić cyfry we wklejanym numerze.
Stare przepisy.
Niegdyś, to na bankach spoczywał obowiązek sprawdzenia czy dane posiadacza rachunku wskazane przez wykonującego przelew są zgodne z numerem rachunku podanym w przelewie. Zmieniło się to w październiku 2011 roku, gdy weszła w życie ustawa o usługach płatniczych. Wyłączyła ona wprost odpowiedzialność banku za użycie nieprawidłowego numeru rachunku (w języku ustawy numer rachunku to unikatowy identyfikator). Przez wiele lat prowadziło to do sytuacji, w której odzyskanie omyłkowo przelanych pieniędzy zależało w praktyce od dobrej woli posiadacza rachunku, który otrzymał nienależne mu pieniądze. Bank bowiem, związany tajemnicą bankową, nie mógł ujawnić danych posiadacza konta, na które pieniądze wpłynęły. Nie można było zatem wytoczyć przeciwko niemu powództwa. Zaś z mocy ustawy bank nie odpowiadał za wykonanie takiego przelewu i ewentualne powództwo przeciwko niemu podlegało oddaleniu przez właściwy sąd.
Jak jest obecnie?
Sytuacja zmieniła się w sierpniu 2018 roku. Wprowadzono wówczas do ustawy procedurę odzyskania omyłkowo przelanych środków pieniężnych. Obecnie, konsument, który wykonał przelew omyłkowo na niewłaściwe konto, powinien przede wszystkim poinformować swój bank o tym fakcie. Ten będzie miał 3 dni robocze na pisemne poinformowanie odbiorcy przelewu o błędzie i konsekwencjach braku zwrotu środków w ciągu miesiąca.
Odbiorca omyłkowego przelewu zwraca pieniądze na specjalny rachunek techniczny (tzw. rachunek zwrotu), co zapewnia mu pełną anonimowość. Za dokonanie zwrotu bank odbiorcy omyłkowej płatności nie może pobierać od odbiorcy opłat ani prowizji. Po otrzymaniu środków, bank w ciągu 1 dnia roboczego będzie zwracał je na konto konsumenta. Gdy w transakcję zaangażowanych były dwa banki (co jest dość częste, bo nie zawsze przelewający i odbiorca mają rachunki w tym samym banku) termin wydłuży się do kilku dni.
Odbiorca nie zwraca pieniędzy?
Jeśli odbiorca omyłkowego przelewu nie zwróci pieniędzy dobrowolnie w ciągu miesiąca, bank będzie zobowiązany do przekazania płatnikowi danych odbiorcy. To również zajmie maksymalnie kilka dni. Bank odbiorcy ma 3 dni robocze na przekazanie danych bankowi przelewającego, a ten ma 3 dni robocze na przekazanie danych przelewającemu.
Zatem odbiorca omyłkowego przelewu stanie przed wyborem: albo zwróci pieniądze dobrowolnie albo jego dane zostaną przekazane wykonującemu przelew, który będzie mógł wytoczyć powództwo o zwrot świadczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
W praktyce oznacza to, że odbiorca omyłkowego przelewu który nie zwróci dobrowolnie nienależnej mu kwoty będzie zmuszony do tego wyrokiem sądu i poniesie dodatkowo koszty związane z procesem.
Co bardzo istotne wprowadzenie opisanej procedury ma też ten skutek, że jeśli banki nie wykonają nałożonych na nie obowiązków wskazanych w ustawie i nie pomogą w odzyskaniu środków przez osobę wykonującą omyłkowy przelew (np. nie zwrócą się do odbiorcy czy nie przekażą jego danych), same będą odpowiadać za szkodę poniesioną przez tę osobę.
Jakkolwiek wyżej mowa jest tylko o bankach, należy podkreślić, iż takie same obowiązki spoczywają na SKOK-ach oraz na biurach usług płatniczych przyjmujących zlecenia wykonania przelewu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 794 z późn. zm.).
- wyłączenie odpowiedzialności banku za użycie nieprawidłowego numeru rachunku: art. 143 ust. 1 i 2 ustawy z 19 sierpnia 2011 o usługach płatniczych;
- procedura odzyskania środków: art. 143a, 143b i 143c ustawy o usługach płatniczych;
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 z późn. zm.).
- odpowiedzialność banku za niewykonanie obowiązków wynikających z poprzednio przywołanych przepisów: art. 415 i 471 Kodeksu cywilnego;
- odpowiedzialność odbiorcy omyłkowego przelewu za niezwrócenie nienależnej kwoty: art. 405-409 Kodeksu cywilnego.
———————
Porady prawne są także dostępne bezpłatnie dla konsumentów w ramach Infolinii Konsumenckiej 801 440 220 / 22 290 89 16,
od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00. Obowiązują opłaty za połączenia wg taryfy operatora.
